تنفس ناخودآگاه است. جنین این کار را خودش در رحم یاد می گیرد. معمولا این موضوع جای نگرانی ندارد اما گاهی الگوی تنفس نوزاد می تواند با اشکال مواجه شود. برای همین خوب است والدین درباره تنفس طبیعی نوزاد و چگونگی تشخیص ناهنجاری در الگوی تنفسی بیشتر بدانند.
در این مقاله درباره نشانه های مشکلات تنفسی و چگونگی کمک به تنفس عادی نوزادان بیشتر می خوانید. اما ابتدا بیایید درک کنیم «تنفس عادی» چیست.
تنفس عادی در نوزادان چیست؟
موارد زیر را باید برای درک «تنفس عادی» در نوزادان بدانید.
نوزادان سریعتر نفس می کشند/ نوزادان و شیرخواران نسبت به کودکان بزرگتر و بزرگسالان سریع تر نفس می کشند. کودکان، خصوصا نوزادان در دقیقه حدود ۴۰ تا ۶۰ بار در بیداری نفس می کشند. تعداد تنفس در زمان خواب تنها به ۳۰ تا ۴۰ نفس در دقیقه کاهش می یابد.
بیش از ۶۰ نفس در دقیقه امکان پذیر است/ نوزاد گاهی در دقیقه بیش از 60 بار نفس می کشد، خصوصا وقتی هیجان زده است یا گریه می کند. با این حال، وقتی به حالت عادی بازمی گردد تنفس عادی می شود.
تنفس شکمی عادی است/ نوزادان معمولا تنفس دیافراگمی دارند که موجب می شود شکم نوزاد هنگام تنفس بالا و پایین برود. همه مان با توانایی برای این نوع تنفس بدنیا می آییم اما به تدریج که بزرگ می شویم به تنفس سينه ای روی می آوریم. اما نوزادان با شکم نفس می کشند که روش ایده آلی برای تنفس محسوب می شود.
نوزادان ممکن است مابین تنفس توقف کنند/ ممکن است نوزادان سریع نفس بکشند و تا پیش از بازگشت به تنفس عادی ده ثانيه نفس نکشند. والدینی که مدام تنفس نوزادان را تحت نظر دارند ممکن است نسبت به این موضوع نگرانی پیدا کنند، اما این کاملا عادی است. چنین الگوی تنفسی را تنفس ادواری می گویند.
تنفس همراه با صدا/ نوزادان فقط می توانند با بینی نفس بکشند. مجرای باریک بینی و وجود مخاط ممکن است باعث شود تنفس با مقداری صدا همراه باشد. برخی صداها حين تنفس حتی بدون سرماخوردگی می تواند عادی باشد. اگر انسداد خلطی شدید باشد، ممکن است نوزاد با واکنش طبیعی برای باز کردن بینی عطسه کند. زمانی که تنفس عادی در نوزادان را بشناسید، تشخیص الگوی تنفس غیرعادی راحت تر می شود.
نشانه های مشکلات تنفسی در نوزاد چیست؟
انحراف از الگوی تنفسی عادی می تواند نشانه مشکل تنفسی باشد. موارد زیر نشانه هایی است که باید برای تشخيص مشکل تنفسی در نوزاد آنها را مورد بررسی قرار دهید.
تنفس سريع/ تنفس سریعتر از ۶۰ بار در دقیقه. ممکن است نوزاد هنگام هیجان و گریه سريع نفس بکشد، اما نه وقتی در حالت خواب یا استراحت است. اگر نوزاد همیشه سريع نفس می کشد، نشانه های بیماری نظیر تب، بی قراری و کولیک را مورد بررسی قرار بدهید.
تنفس غیر منظم با وقفه های طولانی/ اگر نوزاد بیش از ده ثانيه نفس نکشد می تواند مایه نگرانی باشد. اگر وقفه بیش از ۲۰ ثانیه طول بکشد می تواند نشانه آپنه و خفگی باشد که انسداد تنفس به خاطر تنگ شدن مجراهای هواست.
التهاب سوراخ بینی/ اگر نوزاد نتواند هوای کافی به مجراهای هوایش برساند، سوراخ های بینی دچار التهاب می شود یا با هر دم باد می شود.
تنفس از دهان/ اگر کودک ترجیح می دهد از راه دهان نفس بکشد، می تواند نشانه التهاب سوراخ های بینی یا بافت های لنفی به خاطر عفونت باشد. چنین عارضه ای می تواند موجب آپنه انسدادی در خواب شود که مشکلات تنفسی پدید می آورد.
تنفس سخت همراه با به داخل کشیدن قفسه سینه/ آیا متوجه شده اید که نوزاد سینه اش را با هر نفس به داخل می کشد؟ احتمالا دلیل آن است که او به سختی می تواند هوای کافی را وارد ریه هایش بکند و نشانه مشکلی در تنفس است.
سرفه و خس خس مداوم/ سرفه و خس خس گاه گداری اشکالی ندارد اما در صورت تداوم می تواند نشان دهنده مشکلی باشد. سرفه و خس خس هنگام سرماخوردگی شایع تر است چراکه مخاط ها افزایش پیدا می کند و موجب انسداد ریه ها و دشواری تنفس می شود.
عوارض بالا ممکن است پس از چند دقیقه کاهش یابد اما در برخی موارد باید نوزاد را بلافاصله نزد پزشک ببرید.
چه زمانی باید نوزاد را نزد پزشک برد؟
در صورت بروز موارد زیر نوازد را نزد پزشک ببرید:
تنفس بسیار سریع/ اگر تنفس آن قدر سریع است که تقریبا می توانید آن را بشنوید، ممکن است تعداد آن به ۸۰ بار دقيقه رسیده باشد. چنین سرعت در تنفس را تندنفسی می گویند.
خرخر کردن/ خرخر گاه گدار اشکالی ندارد اما اگر نوزاد یا شیرخوار با هر نفس حتی در بیداری خرخر می کند می تواند نشان دهنده دشواری در تنفس باشد.
سوت تنفسی/ صدای سوتی که هنگام دم از نوزاد می شنوید و وقتی نزدیک او ایستاده اید قابل شنیدن است. این صدای آزاردهنده می تواند نشانه ناهنجاری مادرزادی در دستگاه تنفس باشد. هم چنین می تواند نشان دهنده عارضه ای به نام لارنژومالاسی باشد که بافتی اضافه حنجره را می پوشاند و موجب تنفس پرصدا می شود. عارضه ای پیچیده است که ممکن است نیازمند جراحی باشد. این صدا می تواند به خاطر بیماری هایی نظیر آسم باشد. در تمام این موارد، هرچه درمان سریع تر اتفاق بیفتد، شانس بهبود نوزاد بیشتر است.
تغییر رنگ پوست/ رنگ کبود پوست اطراف نوک انگشت ها، گونه ها و لپ ها سیانوز است. شیرخواری که به این عارضه مبتلا شده ممکن است دچار کمبود سطح اکسیژن خون یا حتی مشکلات قلبی و نیازمند مراقبت فوری پزشکی باشد. تشخیص و درمان به موقع برای اصلاح هرگونه مشکل تنفسی ضروری است.
درمان مشکلات تنفسی در نوزاد چگونه است؟
درمان مشکلات تنفسی کاملا به تشخیص دلیل بنیادین مشکل بستگی دارد. پزشک بر اساس نشانه ها و بررسی الگوی تنفسی شرایط را بررسی خواهد کرد. می توان از اقدامات درمانی زیر برای اصلاح مشکلات تنفسی استفاده کرد:
دارو/ در برخی موارد بیماری می تواند با داروهای خوراکی درمان شود و در موارد آسم ممکن است داروهای تنفسی تجویز شود.
دستگاه تنفس/ برخی از بیماری های تنفسی را می توان با استفاده از دستگاه تنفسی اصلاح کرد. یکی از این موارد آپنه هنگام خواب است که می توان آن را با استفاده از ماسک صورت فشار مسیر هوای مثبت مداوم که به یک دستگاه الکترونیک متصل است و به کودک اجازه می دهد بصورت طبیعی نفس بکشد درمان کرد.
جراحی/ برخی مشکلات مادرزادی خاص و ناهنجاری های شدید سیستم تنفسی نظیر لارنژومالاسی ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
به منظور اطمینان از درمان به موقع مشکل تنفسی نوزاد، والدین باید الگوی تنفسی او را تحت نظر داشته باشند و گاه به گاه بررسی کنند که مشکلی وجود نداشته باشد.
والدین چند وقت یکبار باید تنفس نوزاد خود را بررسی کنند؟
ایده آل این است که روزی یک یا دو بار تنفس نوزاد را بررسی کنید. شاید بهترین زمان برای این کار هنگام چرت زدن یا خواب شبانه باشد. به طریق زیر می توانید تنفس او را مورد بررسی قرار بدهید:
صداهای غیرعادی را بررسی کنید/ نزدیک نوزاد قرار بگیرید و به هرگونه صدای غیر عادی مانند، سوت، خس خس و غیره گوش بدهید. هم چنین می توانید برای بررسی موضوع به نفس کشیدن نوازد گوش بدهید.
لحظات نا آرامی را مورد مشاهده قرار بدهید/ حواستان به نشانه های حرکات غیر عادی سینه باشد. بررسی کنید که سینه به درون کشیده می شود یا سریع تر از معمول حرکت می کند یا خیر.
به دنبال نشانه های دیگر باشید/ اگر نوازد تب دارد یا سرماخورده است ممکن است تنفس غیرعادی داشته باشد. می توانید دمای بدن او را با لمس پیشانی و ضربان قلبش را با نگه داشتن مچ دست نوزاد بررسی کنید. وارسی رنگ نوک انگشت ها نیز راه دیگری برای بررسی مشکلات تنفسی است.
تغییرات در رفتار و عادات نوزاد را تحت نظر داشته باشید/ آیا نوزاد یا شیرخوار شما اخيرا بهانه گیر شده است؟ آیا احساس خواب آلودگی دارد و علاقه ای به بازی کردن نشان نمی دهد؟ تمام این نشانه ها در کنار تنفس غیرعادی می تواند نشانه یک مشکل باشد.
منبع: نی نی پلاس
نظرت چیه؟